Nadmiar prolaktyny – objawy, badania, leczenie
Prolaktyna to hormon produkowany głównie przez przysadkę mózgową, odgrywający kluczową rolę w organizmie, szczególnie u kobiet, ale także u mężczyzn. Za co odpowiada prolaktyna? Przede wszystkim za regulację laktacji, czyli produkcji mleka w okresie poporodowym, ale jej funkcje wykraczają poza te związane z karmieniem piersią. Wpływa również na funkcjonowanie układu rozrodczego, gospodarkę wodno-elektrolitową oraz metabolizm. Zbyt wysoki poziom prolaktyny, czyli nadmiar prolaktyny, może prowadzić do różnych objawów i problemów zdrowotnych. Dowiedzmy się więcej o tym, jakie są przyczyny, objawy oraz diagnostyka tego stanu.
1. Prolaktyna – co to za hormon i jakie są jej funkcje?
-
Prolaktyna jest wytwarzana przez przysadkę mózgową, a jej główną funkcją jest stymulowanie produkcji mleka u kobiet po porodzie. Jest także odpowiedzialna za hamowanie owulacji w okresie karmienia piersią.
-
Oprócz wpływu na układ rozrodczy, prolaktyna bierze udział w regulacji odpowiedzi immunologicznej, wpływa na gospodarkę wodno-elektrolitową oraz ma pewien udział w procesach związanych z metabolizmem.
2. Wysoka prolaktyna – objawy, które mogą wystąpić
Podwyższona prolaktyna może prowadzić do wielu objawów, które mogą być niespecyficzne i często mylone z innymi problemami zdrowotnymi. Objawy wysokiej prolaktyny obejmują:
-
Zmęczenie i osłabienie: Podobnie jak w przypadku wielu innych zaburzeń, nadmiar prolaktyny może powodować uczucie przewlekłego zmęczenia, spadek energii oraz trudności z koncentracją.
-
Depresyjne nastroje i zaburzenia snu: Wysoki poziom prolaktyny może wpływać na nastrój, prowadząc do stanów depresyjnych oraz problemów ze snem.
-
Zaburzenia miesiączkowania u kobiet: Nadmiar prolaktyny może prowadzić do nieregularnych cykli, braku miesiączki (amenorrhoea) lub skąpych krwawień.
-
Problemy z płodnością: U kobiet może dochodzić do zaburzeń owulacji, a u mężczyzn do obniżenia libido i problemów z erekcją.
-
Nadmierne wydzielanie mleka z piersi (galactorrhoea), nawet jeśli kobieta nie jest w ciąży ani nie karmi piersią.
-
Bóle głowy i zaburzenia widzenia: Mogą wystąpić w przypadku, gdy przyczyną nadmiaru prolaktyny jest guz przysadki mózgowej (prolactinoma).
3. Nadmiar prolaktyny – przyczyny podwyższonego poziomu
-
Fizjologiczne przyczyny: Poziom prolaktyny może wzrosnąć w wyniku stresu, ciąży, karmienia piersią, snu lub intensywnego wysiłku fizycznego.
-
Farmakologiczne: Niektóre leki, takie jak leki przeciwdepresyjne, leki przeciwwymiotne, leki stosowane w chorobie Parkinsona oraz środki antykoncepcyjne, mogą podnosić poziom prolaktyny.
-
Choroby przysadki mózgowej: Prolactinoma, czyli guz przysadki, jest jedną z najczęstszych przyczyn patologicznie wysokiej prolaktyny. Inne schorzenia, takie jak urazy przysadki czy choroby autoimmunologiczne, również mogą wpływać na poziom tego hormonu.
-
Choroby ogólnoustrojowe: Niektóre choroby tarczycy (niedoczynność), choroby nerek czy wątroby mogą prowadzić do zwiększenia stężenia prolaktyny.
4. Wysoka prolaktyna – jakie badania warto wykonać?
-
Prolaktyna – badanie krwi: Podstawowe badanie polega na pomiarze poziomu prolaktyny we krwi, najlepiej wykonane rano na czczo. Prolaktyna norma dla kobiet wynosi zazwyczaj 5-25 ng/ml, a dla mężczyzn 2-18 ng/ml, jednak wartości mogą się różnić w zależności od laboratorium.
-
Test hamowania prolaktyny po podaniu dopaminy: Wykonuje się go w celu potwierdzenia, czy wysoki poziom prolaktyny jest spowodowany prolactinoma.
-
Rezonans magnetyczny (MRI) przysadki mózgowej: Wskazany w przypadku podejrzenia guza przysadki, zwłaszcza gdy występują bóle głowy lub zaburzenia widzenia.
-
Ocena funkcji tarczycy: Badanie poziomu TSH, FT3 i FT4 może pomóc wykryć współistniejącą niedoczynność tarczycy, która może wpływać na poziom prolaktyny.
-
Testy hormonalne: Warto również ocenić poziomy innych hormonów, takich jak testosteron u mężczyzn oraz progesteron i estrogeny u kobiet, aby ocenić ogólny profil hormonalny.
5. Nadmiar prolaktyny – leczenie i postępowanie
-
Leczenie farmakologiczne: Jeśli przyczyną wysokiej prolaktyny jest prolactinoma, najczęściej stosuje się leki z grupy agonistów dopaminy (np. bromokryptyna, kabergolina), które hamują produkcję prolaktyny.
-
Zmiana stylu życia: Ograniczenie stresu, odpowiednia dieta i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc w normalizacji poziomu prolaktyny, zwłaszcza jeśli wzrost jest związany z czynnikami fizjologicznymi.
-
Terapia chorób współistniejących: Leczenie chorób tarczycy czy zaburzeń nerek może również przyczynić się do obniżenia poziomu prolaktyny.
6. Dlaczego objawy wysokiej prolaktyny mogą być mylone z innymi dolegliwościami?
-
Podobieństwo objawów: Wiele objawów związanych z wysoką prolaktyną, takich jak zmęczenie, brak energii, zaburzenia snu, jest powszechnych i może być przypisywanych innym problemom zdrowotnym, takim jak depresja, stres czy zła dieta.
-
Niespecyficzność objawów: Objawy nadmiaru prolaktyny są niespecyficzne i mogą być mylone z wieloma innymi stanami, co utrudnia ich prawidłową diagnozę bez odpowiednich badań hormonalnych.
-
Brak świadomości pacjentów i lekarzy: Nie wszyscy są świadomi wpływu prolaktyny na zdrowie ogólne, co może prowadzić do pomijania tej diagnozy.
7. Podwyższona prolaktyna – kiedy warto udać się do lekarza?
-
Regularne badania hormonalne mogą pomóc we wczesnym wykryciu zaburzeń związanych z prolaktyną. Jeśli doświadczasz długotrwałego zmęczenia, problemów z miesiączkowaniem lub spadku libido, warto rozważyć badanie poziomu prolaktyny.
-
Konsultacja z endokrynologiem: W przypadku podejrzenia problemów hormonalnych specjalista endokrynolog jest najlepszym wyborem, aby ocenić przyczyny objawów i zaplanować leczenie.
Zrozumienie, czym jest prolaktyna, jak wpływa na organizm i jakie mogą być objawy jej nadmiaru, jest kluczowe dla utrzymania zdrowia hormonalnego. Regularna diagnostyka i odpowiednie leczenie mogą poprawić jakość życia i zapobiec poważnym komplikacjom zdrowotnym
Wyświetl ten post na Instagramie
Dietetyk Paulina Skowron