Kreatynina

14.04.2025

Kreatynina to produkt uboczny metabolizmu fosfokreatyny w mięśniach, który jest uwalniany do krwi i wydalany przez nerki. Stanowi ważny wskaźnik funkcji nerek, ponieważ jej poziom w surowicy odzwierciedla zdolność filtracji kłębuszkowej (GFR).


Funkcje pomiaru kreatyniny:

  1. Ocena funkcji nerek: Pomiar kreatyniny pozwala oszacować współczynnik filtracji kłębuszkowej (eGFR) i wykryć choroby nerek na wczesnym etapie.
  2. Diagnostyka ostrych stanów: Zmiany poziomu kreatyniny mogą wskazywać na ostre uszkodzenie nerek (AKI).
  3. Monitorowanie przewlekłej niewydolności nerek (CKD): Regularne badanie kreatyniny pozwala śledzić postęp choroby i skuteczność leczenia.
  4. Ocena ryzyka powikłań: Podwyższony poziom kreatyniny wiąże się z większym ryzykiem sercowo-naczyniowym.
  5. Wsparcie w decyzjach terapeutycznych: Pomiar kreatyniny pomaga dostosować dawki leków wydalanych przez nerki.
  6. Diagnostyka różnicowa: Pomaga odróżnić choroby nerek od innych przyczyn niewydolności narządowej.

Podwyższony poziom kreatyniny: Przyczyny i konsekwencje

  1. Uszkodzenie nerek: Ostre lub przewlekłe schorzenia nerek, takie jak cukrzycowa choroba nerek, mogą powodować wzrost kreatyniny​​.
  2. Zmniejszenie filtracji kłębuszkowej: Spadek GFR prowadzi do akumulacji kreatyniny w surowicy.
  3. Efekt suplementacji kreatyną: Spożycie kreatyny może zwiększać poziom kreatyniny w surowicy, mimo braku uszkodzenia nerek​​.
  4. Dieta wysokobiałkowa: Spożycie dużych ilości mięsa może prowadzić do krótkotrwałego wzrostu kreatyniny​​.
  5. Leki nefrotoksyczne: Niektóre leki (np. cyklosporyna, cimetydyna) mogą wpływać na eliminację kreatyniny przez nerki​​.

Obniżony poziom kreatyniny: Przyczyny i konsekwencje

  1. Niska masa mięśniowa: U osób starszych lub z sarkopenią poziom kreatyniny może być sztucznie zaniżony​.
  2. Zaawansowana choroba wątroby: Niedobór kreatyny wytwarzanej w wątrobie prowadzi do niższego poziomu kreatyniny we krwi​.
  3. Nadmierna diureza: Duża utrata płynów może obniżać stężenie kreatyniny w surowicy.

Normy laboratoryjne kreatyniny i ich znaczenie

Normy referencyjne:

  • Kobiety: 0,5–1,1 mg/dL
  • Mężczyźni: 0,6–1,2 mg/dL

Interpretacja wyników:

  • Wyższe poziomy kreatyniny mogą wskazywać na zmniejszoną filtrację kłębuszkową, ale należy je interpretować w kontekście masy mięśniowej, diety i leków​​.
  • Obliczenie eGFR na podstawie wzorów (np. CKD-EPI) pozwala lepiej ocenić funkcję nerek, szczególnie u osób starszych​.


Jak i kiedy badać poziom kreatyniny we krwi?

  1. Przygotowanie do badania:
    - Zaleca się wykonanie badania na czczo, szczególnie jeśli istnieją wątpliwości co do wpływu diety na wyniki.
    - Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przed badaniem, aby uniknąć przejściowego wzrostu poziomu kreatyniny​​.
  2. Częstotliwość badania:
    - Osoby z grupy ryzyka (cukrzyca, nadciśnienie, rodzinna historia chorób nerek) powinny badać poziom kreatyniny co najmniej raz w roku.
    - W przypadku przewlekłej niewydolności nerek badanie należy wykonywać częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza.
  1. Kreatynina a suplementacja kreatyny
    - Badania pokazują, że suplementacja kreatyny w dawkach terapeutycznych nie powoduje uszkodzenia nerek u zdrowych osób​​.
    - W niektórych przypadkach może prowadzić do wzrostu kreatyniny w surowicy, co należy interpretować ostrożnie w kontekście klinicznym.

 

Ograniczenia pomiaru kreatyniny

  1. Zależność od masy mięśniowej: Poziom kreatyniny odzwierciedla nie tylko funkcję nerek, ale także masę mięśniową, co może prowadzić do błędnych interpretacji​.
  2. Wpływ diety i leków: Dieta bogata w mięso oraz niektóre leki mogą fałszywie podnosić poziom kreatyniny​​.
  3. Konieczność wsparcia eGFR: Same pomiary kreatyniny mogą być niewystarczające do dokładnej oceny funkcji nerek i powinny być uzupełniane o obliczenie eGFR​, ew badania ogólnego moczu i cystatyny C.

 

Źródła

  1. Kashani K, Rosner MH, Ostermann M. Creatinine: From physiology to clinical application. European Journal of Internal Medicine. 2019​.
  2. Vega J, HuidoBro E. Effects of creatine supplementation on renal function. Rev Med Chile. 2019​.
  3. Williamson L, New D. How the use of creatine supplements can elevate serum creatinine in the absence of underlying kidney pathology. BMJ Case Reports. 2014​.
  4. Nunes JP, et al. Creatine supplementation elicits greater muscle hypertrophy in upper than lower limbs and trunk in resistance-trained men. Nutrition and Health. 2017​.
  5. Delanaye P, Cavalier E, Pottel H. Serum Creatinine: Not So Simple! Nephron. 2017​.
  6. Swedko PJ, et al. Serum Creatinine Is an Inadequate Screening Test for Renal Failure in Elderly Patients. Arch Intern Med. 2003​.

link