Estradiol w zdrowiu kobiet
10.04.2025
Estradiol, jeden z kluczowych estrogenów, pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu kobiety. Jest hormonem steroidowym produkowanym głównie w jajnikach, a jego poziom waha się w zależności od fazy cyklu miesiączkowego i okresu życia kobiety. Estradiol wpływa na szerokie spektrum procesów fizjologicznych, od regulacji cyklu menstruacyjnego po ochronę kości i regulację metabolizmu.
Funkcje estradiolu
- Regulacja cyklu menstruacyjnego: Estradiol kontroluje rozwój pęcherzyka Graafa i owulację poprzez wpływ na wydzielanie FSH i LH.
- Ochrona zdrowia kości: Estradiol zmniejsza resorpcję kości, co zapobiega osteoporozie, szczególnie po menopauzie.
- Regulacja masy ciała i apetytu: Wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, zmniejszając apetyt i zwiększając wydatkowanie energii, szczególnie w fazie okołowulacyjnej.
- Wpływ na libido: Wspiera zdrowie seksualne poprzez wpływ na pożądanie i nawilżenie pochwy.
- Poprawa jakości snu: Wyższe poziomy estradiolu wiążą się z lepszą jakością snu, zmniejszając występowanie bezsenności w okresie menopauzy.
- Wpływ na zdrowie psychiczne: Stabilizuje nastrój i zmniejsza ryzyko depresji, co jest szczególnie istotne w okresie menopauzy.
- Regulacja metabolizmu lipidów: Pomaga utrzymać zdrowy profil lipidowy, zmniejszając ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
- Wpływ na elastyczność skóry: Estradiol wpływa na produkcję kolagenu, co poprawia kondycję skóry.
Nadmiar estradiolu: Objawy i konsekwencje
- Ginekomastia i przerost endometrium: Utrzymujący się nadmiar estradiolu może powodować rozrost tkanek.
- Ryzyko nowotworów: Zwiększone stężenie estradiolu jest związane z ryzykiem raka piersi i endometrium.
- Nadmierne zatrzymanie wody: Może prowadzić do obrzęków i podwyższonego ciśnienia krwi.
- Zaburzenia nastroju: Nadmiar estradiolu może prowadzić do drażliwości i niepokoju.
- Nieprawidłowości cyklu miesiączkowego: Może powodować zbyt długie i obfite miesiączki.
Niedobór estradiolu: Objawy i konsekwencje
- Osteoporoza: Niedobór prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań kości.
- Zaburzenia snu: Niski poziom estradiolu wiąże się z bezsennością i obniżoną jakością snu.
- Zwiększenie masy ciała i otłuszczenie trzewne: Niedobór może zwiększać ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej.
- Zaburzenia miesiączkowania: Może powodować brak miesiączek lub ich nieregularność.
- Obniżenie libido: Spadek estradiolu zmniejsza zainteresowanie seksualne.
Normy laboratoryjne i funkcjonalne
Zakres referencyjny estradiolu:
- Premenopauza: 30–400 pg/ml (w zależności od fazy cyklu miesiączkowego). Normy ustalane są indywidualnie w zależności od objawów niedoboru estradiolu. Duża część kobiet będzie miało objawy niedoboru nawet będąc w zakresach norm laboratoryjnych
- Postmenopauza: <10 pg/ml.
Jak badać estradiol?
- Przygotowanie do badania:
- Krew należy pobierać rano, najlepiej na czczo.
- U kobiet w wieku rozrodczym badanie wykonuje się w określonej fazie cyklu. Dzień cyklu w którym należy mierzyć estradiol powinien być ustalany indywidualnie z lekarzem w zależności od tego jaki jest cel badania. Badanie może zostać zlecone np. między 3 a 5 dniem cyklu menstruacyjnego lub w okresie owulacji np. celem monitorowania owulacji. - Częstotliwość badań:
- Zaleca się regularne monitorowanie estradiolu u kobiet w okresie menopauzy i z grupy ryzyka osteoporozy.
- Rutynowo estradiol powinny również badań kobiety w wieku reprodukcyjnym z objawami niedoboru estradiolu, kobiety intensywnie trenujące lub w trakcie intensywnej redukcji masy ciała, ponieważ te dwa ostatnie są czynnikiem ryzyka niedoboru estradiolu.
Źródła
- Rieder J.K. et al., Estradiol and Women’s Health, Int J Behav Med, 2020.
- Vigil P. et al., Estradiol and Body Weight Regulation, Front Endocrinol, 2022.
- Hollander L.E. et al., Estradiol Levels and Sleep, Obstet Gynecol, 2001.
- Ko B.J. et al., Menopause and Type 2 Diabetes Risk, JAMA Netw Open, 2025.
- Melanson E.L. et al., Energy Expenditure and Estradiol, J Appl Physiol, 2015.
- Cappelletti M., Wallen K., Estradiol and Sexual Desire, Horm Behav, 2016.
- Pinkerton J.V. et al., Reference Ranges for Estradiol, Menopause, 2020.
- Zittermann A. et al., Estradiol and Bone Health, J Clin Endocrinol Metab, 2000