Testosteron

Funkcje testosteronu

1. Odpowiada za rozwój drugorzędowych cech płciowych (zarost, owłosienie ciała, niski głos).
2. Wspomaga rozwój masy i siły mięśniowej.
3. Reguluje produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym.
4. Poprawia gęstość mineralną kości, zapobiegając osteoporozie.
5. Wpływa na libido i jakość życia seksualnego.
6. Reguluje nastrój i zmniejsza ryzyko depresji.
7. Wspomaga spermatogenezę i płodność.
8. Poprawia zdolności poznawcze, w tym pamięć i koncentrację.
9. Wspiera metabolizm tłuszczów i zapobiega otyłości trzewnej.
10. Reguluje poziom insuliny i zmniejsza ryzyko insulinooporności.

Niedobór – objawy i konsekwencje

1. Zmniejszone libido i aktywność seksualna.
2. Zaburzenia erekcji.
3. Zmniejszona masa i siła mięśniowa.
4. Przyrost tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicy brzucha.
5. Osłabienie gęstości mineralnej kości (osteoporoza).
6. Zmęczenie i osłabienie fizyczne.
7. Pogorszenie nastroju, drażliwość i depresja.
8. Problemy z koncentracją i pamięcią.
9. Niedokrwistość (obniżona liczba czerwonych krwinek).
10. Zmniejszenie owłosienia ciała i zarostu.

Normy laboratoryjne i funkcjonalne

Wartości referencyjne testosteronu całkowitego w laboratorium wynoszą zazwyczaj od 8 do 30 nmol/l. Jednakże normy te mogą być niewystarczające, zwłaszcza dla mężczyzn starszych lub z objawami hipogonadyzmu. Rozpoznanie niedoboru testosteronu opiera się na stwierdzeniu objawów klinicznych oraz na podstawie obniżonego stężenia testosteronu w surowicy krwi przy czym wiarygodna ocena powinna opierać się na dwóch niezależnych pobraniach krwi. Poziom testosteronu świadczący o niedoborze to poniżej 350ng/dl (wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Urologicznego 2018), według polskich wytycznych niedobór rozpoznaje się poniżej 320ng/dl. Osoby z chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą typu 2, otyłością lub zespołem metabolicznym, mogą potrzebować wyższych poziomów testosteronu dla optymalnego zdrowia. Duża część mężczyzn doświadcza już objawów niedoboru testosteronu poniżej 500 a nawet poniżej 600 ng/dl. Jest to związane z mutacją receptora androgenowego.

W Polsce normy testosteronu całkowitego podawane są w 3 różnych jednostkach miarowych. Przelicznik poszczególnych wyników znajdziesz tutaj.

Jak badać?

Badanie testosteronu powinno być wykonane rano, między godziną 7:00 a 10:00, gdy poziom hormonu jest najwyższy. Należy pobrać krew na czczo, po przynajmniej 8 godzinach od ostatniego posiłku. Ważne jest, aby badanie powtórzyć w przypadku uzyskania niskiego wyniku, aby wykluczyć błędne odczyty. Przy podejrzeniu hipogonadyzmu zaleca się oznaczenie testosteronu wolnego lub biodostępnego, zwłaszcza u pacjentów z obniżonym lub podwyższonym SHBG (globuliną wiążącą hormony płciowe). Warto również ocenić poziom LH, FSH oraz prolaktyny oraz inne parametry, aby określić przyczynę niedoboru.

Czy wiesz, że…?

Czyli ciekawe fakty o testosteronie

1. Wpływ na zdrowie skóry
   Testosteron wspiera produkcję kolagenu i poprawia elastyczność skóry. Jego niedobór może prowadzić do suchej, cienkiej skóry, bardziej podatnej na uszkodzenia i przedwczesne starzenie.

2. Związek z poziomem witaminy D
   Poziom testosteronu jest powiązany z poziomem witaminy D w organizmie. Osoby z niedoborem witaminy D często mają również niższy poziom testosteronu, co sugeruje, że suplementacja witaminą D może poprawić jego stężenie.

3. Niedobór testosteronu a płodność
   Często niedobór testosteronu idzie w parze z zaburzeniami płodności jednak duża część mężczyzn z niedoborem testosteronu ma zachowaną płodność, także niedobór testosteronu nie wyklucza możliwości posiadania dzieci. Jedynym badaniem różnicującym w kierunku oceny płodności jest analiza nasienia, nie badania hormonalne.

4. Testosteron wolny a biodostępny
   Metody pomiarowe testosteronu wolnego dostępne w komercyjnych laboratoriach są często bardzo niedokładne dlatego bardziej czulszym parametrem jest ocena testosteronu biodostępnego. Można obliczyć go samodzielnie przy pomocy kalkulatora.

Chciałbyś zbadać poziom testosteron całkowity?

Pamiętaj, że oznaczenie warto oznaczyć z innymi parametrami tak, aby kompleksowo ocenić swój stan zdrowia.

Zbadaj się

Źródła:

1. Rabijewski M., Zgliczyński W., „Etiopatogeneza, rozpoznawanie i leczenie hipogonadyzmu u mężczyzn”, Endokrynologia Polska, 2009
2. Słowikowska-Hilczer J., „Rekomendacje dotyczące postępowania w męskim hipogonadyzmie”, Advances in Andrology Online, 2019
3. Mroczko B., Mędraś M., „Niektóre problemy związane z oznaczaniem testosteronu”, Endokrynologia Polska, 2007
4. Durma A.D., Saracyn M., „Hipogonadyzm męski – zalecenia praktyczne”, Wojskowy Instytut Medyczny, 2022
5. European Association of Urology Guidelines, 2018

link