Jak wykryć zespół policystycznych jajników i jakie hormony zbadać przy PCOS?

Zespół policystycznych jajników (PCOS) to jedno z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych u kobiet w wieku reprodukcyjnym. Szacuje się, że dotyczy 5-10% kobiet w tym okresie życia. Właściwa diagnoza i leczenie PCOS są kluczowe, by zminimalizować ryzyko powikłań, takich jak niepłodność, cukrzyca typu 2 czy choroby sercowo-naczyniowe.

Zespół policystycznych jajników – co to jest?

PCOS to zaburzenie hormonalne charakteryzujące się trzema głównymi cechami diagnostycznymi:

1. Hiperandrogenizm – nadmiar hormonów męskich w organizmie kobiety, co objawia się trądzikiem, nadmiernym owłosieniem (hirsutyzm) lub łysieniem typu męskiego.

2. Zaburzenia owulacji – objawia się nieregularnymi cyklami menstruacyjnymi lub ich brakiem.

3. Obraz policystycznych jajników w badaniu USG – obecność co najmniej 12 drobnych pęcherzyków (2-9 mm) w jednym jajniku lub objętość jajnika przekraczająca 10 cm³.

Diagnoza PCOS opiera się na spełnieniu co najmniej dwóch z powyższych kryteriów (tzw. kryteria Rotterdamskie). Wykluczenie innych przyczyn hiperandrogenizmu, takich jak guz nadnerczy czy choroba Cushinga, jest niezbędne.

Zespół policystycznych jajników – jak wykryć?

Diagnostyka PCOS wymaga kompleksowego podejścia, łączącego wywiad lekarski, badania hormonalne oraz badania obrazowe. Kluczowe kroki obejmują:

1. Dokładny wywiad lekarski lekarz może zapytać Cię o:

   • Regularność cyklów menstruacyjnych.

   • Objawy hiperandrogenizmu (np. trądzik, hirsutyzm, wypadanie włosów).

   • Obecność otyłości, zmęczenia czy wahania masy ciała.

   • Występowanie PCOS lub cukrzycy typu 2 w rodzinie.

2. Badania obrazowe

   • USG przezpochwowe: pozwala ocenić strukturę jajników i potwierdzić obecność mnogich pęcherzyków.

3. Badania laboratoryjne Lista badań hormonalnych, które warto wykonać:

   • Testosteron całkowity i inne androgeny: w celu potwierdzenia hiperandrogenizmu.

   • SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe): jej niski poziom związany jest z wysokim poziomem wolnych androgenów i inuslinooporności.

   • LH i FSH: charakterystyczny jest wzrost stosunku LH/FSH (>2:1).

   • DHEA-S: pozwala wykluczyć nadnerczowe źródło androgenów.

   • Prolaktyna: by wykluczyć hiperprolaktynemię.

   • TSH i wolne hormony tarczycy: w celu oceny funkcji tarczycy.

   • 17-OH progesteron: w celu wykluczenia wrodzonego przerostu nadnerczy.

   • Insulina i glukoza na czczo lub krzywa glukozowo-insulinowa: aby ocenić insulinooporność, często występującą u pacjentek z PCOS.

Jeśli chciałabyś dobrać odpowiednie badania hormonalne i metaboliczne dla siebie i na podstawie Twoich objawów zachęcamy do skorzystania z opcji Zbadaj Się

Zbadaj Się

Zespół policystycznych jajników – leczenie

Leczenie PCOS jest kompleksowe i zależy od dominujących objawów oraz planów reprodukcyjnych pacjentki. Można je podzielić na leczenie farmakologiczne oraz zmiany stylu życia.

1. Leczenie farmakologiczne

   • Antykoncepcja hormonalna: stosowana w celu regulacji cyklu menstruacyjnego i zmniejszenia objawów hiperandrogenizmu.

   • Metformina: poprawia wrażliwość na insulinę, co może wspomagać owulację.

   • Clomifen lub letrozol: stosowane w indukcji owulacji u kobiet starających się o ciążę.

   • Spironolakton: redukuje objawy hirsutyzmu, jednak wymaga stosowania łącznie z antykoncepcją.

2. Zmiana stylu życia

   • Redukcja masy ciała: spadek masy ciała o 5-10% może znacznie poprawić regularność cykli menstruacyjnych i zmniejszyć objawy hiperandrogenizmu. U kobiet o sylwetce skinny fat ważna jest zmiana kompozycji ciała

   • Aktywność fizyczna: zaleca się regularne ćwiczenia aerobowe i siłowe.

   • Dieta dobrana indywidualnie: preferowanym typem diety jest dieta z niskim indeksem glikemicznym i/lub insulinowym - wspiera kontrolę glikemii i insulinooporność.

3. Wsparcie psychologiczne PCOS może wiązać się z obniżonym nastrojem, depresją czy niską samooceną. Wsparcie psychologa lub terapia behawioralna mogą być pomocne.

Praktyczne wskazówki dla pacjentek z PCOS

• Prowadź dziennik cyklu menstruacyjnego – pozwala śledzić regularność cykli.

• Unikaj przetworzonej żywności i cukrów prostych – dieta ma kluczowe znaczenie w kontroli objawów PCOS.

• Stosuj techniki relaksacyjne – np. jogę czy medytację, aby zmniejszyć poziom stresu, który nasila objawy PCOS.

• Regularnie wykonuj badania kontrolne – w tym profil lipidowy, glikemię i badania hormonalne, aby monitorować stan zdrowia.

Podsumowanie

Zespół policystycznych jajników to złożone schorzenie wymagające wielodyscyplinarnego podejścia. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie i dostosowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjentki. Zarówno zmiana stylu życia, jak i leczenie farmakologiczne mogą znacząco poprawić jakość życia kobiet z PCOS.

Umów wizytę