Co to jest stres oksydacyjny i jak go zbadać? – objawy, przyczyny, badania, suplementy

Stres oksydacyjny to zjawisko polegające na zaburzeniu równowagi pomiędzy wytwarzaniem wolnych rodników a zdolnością organizmu do ich neutralizacji za pomocą antyoksydantów. Proces ten odgrywa istotną rolę w patogenezie wielu chorób oraz w procesie starzenia. W artykule omówimy mechanizmy stresu oksydacyjnego, jego objawy, przyczyny oraz sposoby diagnozowania i leczenia.

Co to jest stres oksydacyjny?

Stres oksydacyjny powstaje w wyniku nadmiaru reaktywnych form tlenu (ROS) i azotu (RONS) w organizmie. Substancje te są normalnie wytwarzane w procesach metabolicznych, takich jak oddychanie komórkowe, ale ich nadmiar może prowadzić do uszkodzeń błon komórkowych, białek, lipidów oraz DNA

Objawy stresu oksydacyjnego

Objawy stresu oksydacyjnego mogą być subtelne i niespecyficzne, co utrudnia ich rozpoznanie. Najczęstsze symptomy to:

• Chroniczne zmęczenie.
• Pogorszenie kondycji skóry, włosów i paznokci.
• Problemy z koncentracją i pamięcią.
• Przyspieszone starzenie się organizmu.
• Większa podatność na infekcje

Przyczyny stresu oksydacyjnego

Do najważniejszych przyczyn stresu oksydacyjnego należą:

• Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV i zanieczyszczenia środowiska.
• Palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu.
• Stres emocjonalny i fizyczny.
• Dieta uboga w antyoksydanty, a bogata w przetworzoną żywność.
• Intensywny wysiłek fizyczny bez odpowiedniej regeneracji

Jak zbadać stres oksydacyjny?

Diagnostyka stresu oksydacyjnego obejmuje:

1. Oznaczenie biomarkerów:
   • Malonowy dialdehyd (MDA) – marker peroksydacji lipidów.
   • 8-hydroksy-2'-deoksyguanozyna (8-OHdG) – marker uszkodzenia DNA.
   • Aktywność enzymów antyoksydacyjnych, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa (SOD) czy peroksydaza glutationowa (GPx)

1. Badania krwi: Ocena poziomu witamin C i E, glutationu oraz innych antyoksydantów.
2. Testy oksydacyjno-redukcyjne: Pomiar potencjału redoks w osoczu

Jak leczyć stres oksydacyjny?

1. Zbilansowana dieta: Spożywanie produktów bogatych w antyoksydanty, takich jak:
   • Owoce i warzywa (borówki, szpinak, pomidory).
   • Orzechy i nasiona (migdały, orzechy włoskie).
   • Zielona herbata i kawa

1. Suplementacja antyoksydacyjna:

1. • Witamina C i E – neutralizują wolne rodniki.
   • Koenzym Q10 – wspiera funkcjonowanie mitochondriów.
   • Polifenole – obecne w czerwonym winie i oliwie z oliwek.
   • Glutation – jeden z najsilniejszych naturalnych antyoksydantów

1. Styl życia:

1. • Regularna aktywność fizyczna w umiarkowanym wymiarze.
   • Ograniczenie palenia tytoniu i spożycia alkoholu.
   • Wystarczająca ilość snu i redukcja stresu emocjonalnego

Kawa a stres oksydacyjny

Kawa jest bogata w antyoksydanty, takie jak kwas chlorogenowy, które pomagają w neutralizacji wolnych rodników. Regularne spożywanie umiarkowanych ilości kawy może obniżyć ryzyko chorób serca, cukrzycy typu 2 i niektórych nowotworów poprzez redukcję stresu oksydacyjnego

Podsumowanie

Stres oksydacyjny to poważne zagrożenie dla zdrowia, ale odpowiednie nawyki żywieniowe, styl życia i suplementacja mogą skutecznie zminimalizować jego skutki. Regularne monitorowanie poziomu antyoksydantów i biomarkerów stresu oksydacyjnego może pomóc we wczesnym wykryciu i zapobieganiu poważnym powikłaniom zdrowotnym.

Dietetyk Paulina Skowron

Umów wizytę

Bibliografia:

1. Canals-Garzón C., et al. (2022). Effect of Antioxidant Supplementation on Markers of Oxidative Stress. Int. J. Environ. Res. Public Health, 19:1803.
2. Reddy V.P. (2023). Oxidative Stress in Health and Disease. Biomedicines, 11(2925).
3. Pizzino G., et al. (2017). Oxidative Stress: Harms and Benefits for Human Health. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, Article ID 8416763.
4. Hajam Y.A., et al. (2022). Oxidative Stress in Human Pathology and Aging. Cells, 11(552).
5. Liguori I., et al. (2018). Oxidative stress and aging. Clinical Interventions in Aging, 13:757-772.