Leczenie menopauzy hormonalną terapią zastępczą – Poznań

Menopauza stanowi fizjologiczny etap w życiu kobiety, definiowany jako trwałe ustanie cykli menstruacyjnych, wynikające z wygasania czynności jajników. Średni wiek wystąpienia menopauzy wynosi 51–52 lata, jednak u niektórych pacjentek symptomy przekwitania mogą pojawić się nawet dekadę wcześniej. Zmiany hormonalne zachodzące w tym okresie prowadzą do licznych objawów o charakterze somatycznym i psychologicznym, znacząco wpływających na jakość życia. W Poznaniu, jak i w innych ośrodkach medycznych, dostępne są różne metody terapeutyczne, spośród których hormonalna terapia zastępcza (HTZ) pozostaje najskuteczniejszą formą leczenia objawów menopauzalnych.

Objawy menopauzy i ich patofizjologia

Zgodnie z wynikami badań epidemiologicznych, nawet 80% kobiet doświadcza objawów naczynioruchowych, takich jak uderzenia gorąca (hot flushes) i nocne poty (night sweats). Objawy te są następstwem wahań stężenia estrogenów, prowadzących do rozregulowania ośrodka termoregulacji w podwzgórzu. Mechanizm ten obejmuje zwiększoną aktywność noradrenergiczną i serotoninergiczną, powodującą nagłe rozszerzenie naczyń skórnych, wzrost temperatury obwodowej oraz pobudzenie gruczołów potowych.

Wśród innych objawów związanych z menopauzą wyróżnia się:

• Zaburzenia snu – wynikające zarówno z bezpośredniego wpływu estrogenów na układ nerwowy, jak i pośrednio, poprzez nocne poty i uderzenia gorąca.
• Zmiany nastroju i depresja – obniżony poziom estradiolu koreluje ze zwiększonym ryzykiem depresji i lęku.
• Atrofia urogenitalna – spadek estrogenów skutkuje ścieńczeniem nabłonka pochwy, suchością, dyspareunią oraz zwiększoną podatnością na infekcje dróg moczowych.
• Zwiększona utrata masy kostnej – menopauza wiąże się z przyspieszoną resorpcją kostną i wzrostem ryzyka osteoporozy.

Nieprawidłowości te mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe czy zespół metaboliczny, co podkreśla konieczność skutecznego leczenia.

Hormonalna terapia zastępcza – zasady stosowania

HTZ jest uznawana za najskuteczniejszą metodę leczenia objawów menopauzalnych, w tym zaburzeń naczynioruchowych, bezsenności i atrofii urogenitalnej. Standardowe preparaty stosowane w HTZ obejmują:

• Estrogeny – w postaci doustnej, transdermalnej (plastry, żele) lub dopochwowej.
• Terapia skojarzona estrogenowo-progestagenowa – zalecana dla kobiet z zachowaną macicą, w celu zapobiegania rozrostowi endometrium.
• Selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERM) – np. bazedoksyfen, stosowany jako alternatywa dla progestagenów.

Korzyści i ryzyko stosowania HTZ

Badania Women’s Health Initiative (WHI) oraz inne randomizowane badania kliniczne wykazały, że stosowanie HTZ wiąże się z istotnym zmniejszeniem częstości występowania uderzeń gorąca i poprawą jakości życia. Dodatkowe korzyści obejmują:

• Redukcję ryzyka osteoporozy i złamań osteoporotycznych.
• Poprawę profilu lipidowego i zmniejszenie ryzyka cukrzycy typu 2.
• Ograniczenie objawów atrofii urogenitalnej, co przekłada się na poprawę funkcji seksualnych.

Jednak terapia hormonalna niesie także pewne ryzyko, które wymaga indywidualnej oceny przed wdrożeniem leczenia. Zwiększone ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, incydentów sercowo-naczyniowych i raka piersi było przedmiotem licznych analiz. Wyniki badań wskazują, że ryzyko powikłań zależy od wieku pacjentki oraz czasu od wystąpienia menopauzy – kobiety rozpoczynające terapię w ciągu pierwszych 10 lat od menopauzy odnoszą największe korzyści przy minimalnym ryzyku.

Alternatywne podejścia terapeutyczne

Nie wszystkie pacjentki mogą lub chcą stosować HTZ. W takich przypadkach dostępne są alternatywne strategie leczenia, obejmujące:

• Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SSRI/SNRI) – np. paroksetyna, wenlafaksyna, stosowane w celu redukcji uderzeń gorąca.
• Gabapentynę i pregabalinę – leki stosowane w leczeniu neuropatii, które wykazały skuteczność w łagodzeniu objawów naczynioruchowych.
• Fitoterapię i suplementację – preparaty na bazie fitoestrogenów (np. izoflawony sojowe) są często stosowane, choć ich skuteczność jest niejednoznaczna.
• Modyfikację stylu życia – regularna aktywność fizyczna, dieta bogata w wapń i witaminę D, unikanie alkoholu i kofeiny mogą przyczynić się do redukcji objawów menopauzy.

Podsumowanie

Menopauza to okres wymagający indywidualnego podejścia terapeutycznego, uwzględniającego zarówno potrzeby pacjentki, jak i jej profil ryzyka zdrowotnego. Hormonalna terapia zastępcza pozostaje najskuteczniejszą formą leczenia objawów menopauzalnych, szczególnie u kobiet w młodszej grupie wiekowej, z niewielkim ryzykiem sercowo-naczyniowym. Pacjentkom w Poznaniu oferujemy kompleksową opiekę w postaci konsultacji online. Podstawą naszych terapii jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki i konsultacji lekarskiej przed wdrożeniem terapii, celem optymalizacji efektów leczenia i minimalizacji ryzyka powikłań.